اهل رشوه؛ محروم از بوی بهشت | آنچه در آموزه‌های دینی درباره مذمت رشوه بیان شده است

به گزارش شهرآرانیوز؛ اسلام با آن نگاه بلند و جامع و عرضه برنامه کلان برای سعادت انسان، درباره مسائل مختلف به‌ویژه اقتصاد زندگی او تأمل کرده و راهکار داده و همه احتمالات را بررسی و برایشان بایدونباید ارائه کرده است تا راه را گم نکنیم. ازجمله حساسیت‌های اقتصادی اسلام که در نبایدِ آن تأکید و تصریح ویژه دارد و انجام آن را حرام می‌داند، دادن و گرفتن رشوه است.

این پول حرام است

بنابر آموزه‌های دینی، «رشوه» چیزی است که به کسی می‌دهند تا کاری برخلاف وظیفه خود انجام دهد یا حق کسی را ضایع کند یا حکمی برخلاف حق و عدالت بدهد. بنابراین، ازجمله درآمد‌هایی است که در قرآن، احادیث و نیز در منابع فقهی حرام اعلام و از آن نهی شده است. هرچند که این امر در جامعه امروزی وجود دارد، اما در قرآن کریم دراین‌باره به «اکل به باطل» تعبیر شده و مورد مذمت قرار گرفته است:

«و اموال یکدیگر را میان خود به باطل نخورید و برای خوردن بخشی از اموال مردم به گناه، آن را به حاکمان مکشانید درحالی‌که شما (حقیقت را) می‌دانید.» (بقره: ۱۸۸).

کفر محض!

مکتب انسان‌ساز و متعالی اسلام به‌عنوان جریان زنده و پویا، رشوه را عملی زشت، نفرت‌انگیز و گناهی بزرگ و نابخشودنی معرفی می‌کند و انسان‌ها را از رشوه‌گرفتن و واسطه‌گری بین دهنده و گیرنده رشوه به‌شدت نهی کرده است. پیامبر (ص) می‌فرمایند: «از رشوه بپرهیزید! چراکه رشوه، کفر محض است و رشوه‌خوار، بوی بهشت را استشمام نخواهد کرد.» (بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۲۷۴) همچنین، امام‌باقر (ع) فرمودند: «پیامبراسلام (ص) سه طایفه را لعنت کرده است... و سومین آنکه مردم به علم او نیاز داشته باشند و او از مردم رشوه بخواهد.»

لعنت پیامبر (ص) بر رشوه‌گیران

روایات اسلامی مقابله شدید و جدی با رشوه‌خواری کرده‌اند. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «خداوند لعنت کند رشوه‌گیر و رشوه‌پرداز و کسی را که واسطه میان آنهاست (آن‌ها را از رحمت خود دور می‌گرداند).» (سفینةالبحار، ج۳، ص۳۶۰) امیرالمؤمنین (ع) از قول پیامبر (ص) که حوادث آینده را برای ایشان بازگو می‌کنند، می‌فرمایند: «ای علی! همانا این مردم به‌زودی با اموالشان دچار فتنه و آزمایش می‌شوند... حرام خدا را با شبهات دروغین و هوس‌های غفلت‌زا حلال می‌کنند، شراب را به‌بهانه اینکه آب انگور است و رشوه را به بهانه اینکه «هدیه» است و ربا را به بهانه اینکه نوعی «معامله» است، حلال می‌شمارند.»

توجیهِ رشوه‌بگیران

بعضى براى توجیه کار خلاف و حرام خود، نام‌هاى مختلفی بر رشوه مى‏‌گذارند، مثل هدیه، تحفه، حق‌الزحمه، چشم‌روشنى و.... آموزه‌های دینی روایی همه اینها را یکی و حرام می‌داند. شخصى به‌نام اشعث‏‌بن‌قیس، حلوایى به در خانه امام‌على (ع) به‌عنوان هدیه آورد تا شاید امام (ع) در محکمه به نفع او رأی دهند. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «به خدا سوگند، اگر هفت اقلیم را بر من ببخشند تا پوست جویى را به ناحق از دهان مورچه‌اى بگیرم، این کار را نخواهم کرد.» (نهج‏‌البلاغه، خطبه‏۲۲۴)

در ادامه حتما بخوانید گوشه‌ای از آموزه‌های اسلام درباره معامله | تجارت براساس فضیلت

فرق هدیه و رشوه

هدیه و رشوه با هم تفاوت دارند. در هدیه‌دادن، هدف اظهار دوستی و محبت حلال است، اما اگر همراه با طمع و توقع باشد، رشوه و حرام است. معاذبن‌جبل از رسول خدا (ص) نقل می‌کند که فرمودند: «اگر کسی به شما عطیه و ارمغانی داد، مادامی که عطیه به شمار رفت، یعنی در دادنش به‌جز ثواب طمعی نداشت، گرفتن آن حلال است، اما اگر اسمش عطیه باشد، اما در واقع رشوه‌ای بود که آن را به طمع دین شما به شما داده‌اند، در آن صورت گرفتن آن حرام است، اگرچه ممکن است این رشوه، فقر شما را از بین ببرد یا شما را از ترس دشمن ایمنی دهد. با این همه با آن فقر و در آن ترس به سر ببرید و راضی نشوید که رشوه، دین شما را تباه سازد.» (درالمنثور، ج۲، ص۳۰۰)

سد آرامش و عامل گسترش ظلم

درآمد‌های حرام از طرقی همچون رشوه بر نسل انسان تأثیر دارد، چنان‌که امام‌صادق (ع) فرمودند: «اثر کسب‌های حرام در فرزندان به مرحله بروز و ظهور می‌رسد.» (کافی، ج۱، ص۳۶۳) علاوه بر این، رشوه امنیت روانی و آرامش خاطر را از انسان می‌گیرد. از پیامبر (ص) است که فرمودند: «هیچ گروهی گرفتار رشوه نشدند، مگر آنکه گرفتار ترس و اضطراب و نگرانی شدند.» (نهج‌الفصاحه، ح۲۶۹۳) رشوه همچنین عدالت اجتماعی را تضعیف می‌کند و به هر میزان این اتفاق رخ دهد، ظلم و جور در جامعه فراگیر می‌شود.

عواقب فردی و اجتماعی رشوه

حرمت رشوه و برخورد شدید آموزه‌های دینی با آن را باید در آثار و عواقب منفی آن در ابعاد فردی و اجتماعی جست‌و‌جو کرد. رشوه در بُعد فردی انسان را مورد لعن و غضب الهی در دنیا و آخرت می‌کند. شخص رشوه‌خوار نمی‌تواند از اموالی که با رشوه کسب کرده است، در راه خدا انفاق کند. علاوه بر این، رشوه برکت مال را می‌برد.

امام‌کاظم (ع) دراین‌باره می‌فرمایند: «مال حرام زیاد نمی‌شود و اگر بیفزاید، برای صاحبش مبارک نمی‌شود و در هر راهی آن مال را صرف کند، اجری به او نمی‌رسد.» (کافی، کلینی، ج۵، ص۱۲۵) به فرموده رسول خدا (ص)، «عبادات او قبول نمی‌شود و دعا‌هایش به اجابت نمی‌رسد.» (سفینةالبحار، ج۱، ص۲۴)